Upaveda (उपवेदः)
Upaveda – The term Upaveda refers to applied knowledge or a subject derived from each Veda.
There are four Upaveda :
- Ayurveda (आयुर्वेदः) – Science of Health (Rigveda)
- Dhanurveda (धनुर्वेदः) – Science of Warfare (Yajurveda)
- Gandharvaveda (गन्धर्ववेदः) – Music and Dance (Sama Veda)
- Arthasashtra (अर्थशास्त्र) – Administration and Economy (Atharvaveda)
Name of Upavedas in Scriptures
Name of Upavedas are mentioned in Vishnu Purana 3.6.29
अङ्गानि चतुरो वेदाः मीमांसा न्यायविस्तरः ।
पुराणं धर्मशास्त्रञ्च विद्याः हि एताः चतुर्दशाः ॥
आयुर्वेदो धनुर्वेदो गान्धर्वश्चैव ते त्रयः ।
अर्थशास्त्रं चतुर्थन्तु विद्या हि अष्टादशैव ताः ॥
छः वेदांग, चार वेद, मीमांसा, न्याय, पुराण और धर्मशास्त्र – ये ही चौदह विद्याएँ हैं ॥ इन्ही में आयुर्वेद, धनुर्वेद और गान्धर्व इन तीनों को तथा चौथे अर्थशास्त्र को मिला लेने से कुल अठारह विद्या हो जाती हैं॥