These two dhatus वच् and ब्रू have many similar forms, so it creates confusion during its usage. We...

सन्प्रत्ययः (इच्छार्थकः - desiderative) - यदि किसी क्रिया के करने की इच्छा होती है, तो उस...

This verse is taken from Panchatantra, Mitra-Samprapti (मित्रसंप्राप्ति)  verse 136 Following is the meaning of ...

Why Vishnu is called Agrani (अग्रणीः)? Agrani  -  अग्रे नीयतेऽसौ (अग्र + नी + क्विप्) - the one who...

Why Vishnu is called Jitamanyu (जितमन्युः)? The word मन्युः means "Anger" जितमन्युः - जितः मन्यु: येन स:...

How word called Tandava (ताण्डवः) is derived? The word ताण्डवः is formed  - { तण्डु + अण् suffix }

How this word "Sita (सीता) " is derived ? word सीता  is formed from { सि dhatu + क्त​...

'मीढ्वस्'  word is formed from Sanskrit dhatu (धातु:) -  मिहँ सेचने ( to sprinkle) when मीढ्वस्  is used as मीढ्वस् +...

Why Draupadi is called as Yagyaseni (याज्ञसेनी) ? याज्ञसेनी (Yajnaseni ) -  means a women born from Yajnasena

As per Sanskrit grammar, there is sutra in द्वन्द्व समास (Copulative Compound) The Sanskrit sutra called as अल्पाच्तरम् 2.2.34- means...

It is mentioned in Mahabharata Adi Parva chapter 63 verse 87-88 : पादापसारिणं धर्मं स तु विद्वान्युगे युगे।आयुः शक्तिं...

सं + नि + अस् + घञ् ( प्रत्यय ) = सन्न्यास सं + न्यास ( putting away )...

Adhyatam (अध्यात्म)    -  अधि ( to know ) + आत्मन् ( self ) - to know the self 

These meaning is taken from Adi Shankaracharya commentary of Brihadaranyaka Upanishad 1.3.1 स्वेषु एव असुषु रमणात् सुरेभ्य:

शूर्पणखा - शूर्पाणि इव नखाः यस्याः सा शूर्पणखा (बहुव्रीहि समास ) शूर्प  means  winnowing basket Supankha...

अन्तर्यामी ( अन्तर्मध्ये यमयति स्वस्व कार्य्येषु इन्द्रियादीनि नियोजयति ) - one who resides in the body and direct senses towards their actions.

मनोजवम् -   (मनस इव जवोऽस्य  ) - the one who has speed (जव)  as mind ( मन)

कृष्णवर्णात्मकत्वाद्वा कृष्ण:  - Due to his black color (कृष्णवर्ण) , He is called as Krishna

What is the meaning of word Vishnu (विष्णुः) ? विष्णुः ( Vishnu)  is made of  विष् धातु (to pervade, to...

As mentioned in Mahabharata Shantiparva Chapter 33 verse 39    मरुद्भिः सह जित्वारीन् भगवान् पाकशासनः । 

Word गो: has many meanings like वाणी / वेदः, धरा, धेनुः, इन्द्रियं ( speech, earth, cow, senses )   गोविन्दम् = गां विन्दति इति गोविन्द:, ...

ब्रह्मचर्य्यं त्यक्त्वा यो गृहाश्रमं गतः स स्नातकः   Those who left brahmacharya( studies ) and they have progressed to married life are called स्नातक ( graduate...

This word "ऋषिकेश"  was formed due to wrong pronunciation of original word "हृषिकेश"   हृषिकेश (Hrishikesh) means the Lord of senses, Vishnu   हृषीकाणाम् (इन्द्रियाणाम्) ईश: हृषीकेशः ( षष्ठी...

एकरात्रं तु निवसन्नतिथिर्ब्राह्मणः स्मृतः । अनित्यं हि स्थितो यस्मात् तस्मादतिथिरुच्यते ॥   A Brāhmaṇa staying for a single night and whose date of coming is not fixed,...

Sutra - माङि लुङ्  meaning - माङ्-अव्ययस्य उपस्थितौ धातोः लुङ्लकारः भवति (In presence of the अव्यय माङ्, लुङ्लकारः is used.)       लुङ् लकार - which is used...

Hastinapur ( हस्तिनपुरम् ) - name of a city founded by king Hastin, said to be situated some fifty miles north-east of the modern...

उदाहृ - To relate, narrate, declare, announce, To say, speak, utter;  उद + हृ (लिट्लकारः , परस्मैपदम् )    Occurrences of the word -  Purusha Suktam - धा॒ता पु॒रस्ता॒त्...

अजादी गुणवचनादेव - 5.3.58   "अतिशय" (when comparing qualities) अस्मिन् सन्दर्भे विहितौ "इष्ठन्" तथा "ईयसुन्" एतौ अजादिप्रत्ययौ केवलम् गुणवाचिभ्यः शब्देभ्यः एव विधीयन्ते । एतयोः द्वौ प्रत्ययौ (...

सूत्र - तस्य समूह:   षष्ठीसमर्थात् शब्दात् समूहस्य निर्देशं अण् प्रत्ययः भवति । 1. काकानाम् समूहः (काक + अण्) = काकम् 2. बकानाम् समूहः (बक + अण्) =...

महानुभाव means "Those who make great impact" ( महान् अनुभावः येषां ते )   अनुभावः means impact   महानुभावः - अनु + भू+ णिच् करणे अच् प्रत्यय  

Some philosophers interpret Vedanta and suggested that Atman ( soul ) move within four state. ( walking, dream, deep sleep , turiya)   So the fourth...

As mentioned in Brihadaranyaka upanishad ( बृहदारण्यकोपनिषद् 2.5.18) स वा अयं पुरूषः सर्वासु पूर्षु पुरिशयो नैनेन किञ्चनानावृतं नैनेन किञ्चनासंवृतम् ।। Explanation -  पुरिशेत इति पुरिशयः सन् पुरूष इत्युच्यते Because...

When king Prithu performed 100 Asavmedhyagya , than due to jealously Indra stole his horse used in the yagya. As mentioned in Srimad Bhagavat Puran...

सत्यं ब्रूयात् प्रियं ब्रूयात् न ब्रूयात् सत्यमप्रियं।प्रियं च नानृतं ब्रूयात् एष धर्मः सनातनः॥ - Manu Smriti 4.138

How does the 'गोविन्द' word originated ? गोभिर्वाणीभिर्विन्दते , वेत्ति वेदान्तवाक्ययैरिति वा गोविन्दः ! The one who is known by "गो" (वाणी, speech) or by the...

This story is taken from Panchatantra (पञ्चतन्त्र) and is called as क्षपणक–कथा kṣapaṇakaḥ (क्षपणक) means a  monk of Jain or...